Naar overzicht
Bewaren
Delen
Dit object delen

Scheepsmodel van een zeiljacht uit de zestien-kwadraat-klasse.

Gerben Ferwerda

Scheepsmodel van een zeiljacht uit de zestien-kwadraat-klasse. Op spanten gebouwd. De romp van mahoniehout, het lattendek van vurenhouten en mahonie en de rondhouten van oregon. Schaal 1:7½. De zeilen zijn van wit (enigszins verkleurde) katoen: een gaffelgrootzeil en een stagfok. In het grootzeil is aan weerszijden het zeilnummer 2832 aangebracht. De voorsteven heeft de vorm van een overhangende lepelboeg. Het achterscihp is plat: een schuine spiegel. De bodem is rond. Het grootspant heeft een U-vorm. Het jacht is voorzien van een vaste kiel. De kuip is voorzien van een opstaande kuiprand. Onder de gangboorden zijn kastjes gemaakt.
Zeil en fok zijn gemaakt door conciërge Pieter Alkema. De tekeningen zijn gemaakt door museummedewerker J.K. Kuipers.
Gerben Ferwerda (1915-2007) heeft gewerkt bij de Sneker jachtwerven Jan Kuipers, Ids Hospes, Gerrit Doevendans en Dirk Potma. Hij heeft een grote verscheidenheid aan zeiljachten gebouwd. In 1981 bouwde hij op verzoek van het museum een model van een zestien-kwadraat. Omdat de kwaliteit daarvan goed was, heeft hij in de daarop volgende jaren nog elf modellen voor het museum gebouwd. De bouwtekeningen werden vaak geleverd door museummedewerker J.K. Kuipers. De zeilen op de museummodellen zijn gemaakt door conciërge P. Alkema. Ook voor particulieren heeft hij veel gebouwd. In de winter van 1995-1996 was in het museum een tentoonstelling aan zijn werk gewijd.
Afmetingen van de zestien-kwadraat-klasse: lengte 6 meter, breedte 1.92 meter, zeiloppervlakte 16 m².
De zestien-kwadraat-klasse is ontworpen door Hendrik Bulthuis (Burgum 1892-1948), kapper te Burgum. Hij ontwikkelde in 1928 een bouwmethode doe de democratisering van de zeilsport in Nederland inluidde. De B.M.-jachten, die volgens deze methode is ontworpen, konden door amateurs op goedkope wijze gemaakt worden. De jachten werden gebouwd uit smalle latten, die eenvoudig gebogen konden worden. Al in de 19de eeuw werd in de V.S. de lattenbouw toegepast. Het nieuwe van Bulthuis was dat hij de latten rond de mallen boog en de mallen liet zitten. Ook nieuw was dat hij de latten met de ruwe zaagkanten met een grote hoeveelheid nagels aan elkaar spijkerde: het maakte de boot waterdicht en zorgde voor een goede stijfheid. In de jaren 30 maakte klasse een grote vlucht. Bulthuis wilde echter ook een grotere boot met dezelfde methode maken: het werd een jacht van 6 meter lengte met een zeiloppervlakte van 16 m². Na enige veranderingen door de Technische Commissie van de NNWB werd het type als klasse erkend en later ook door het KNWV. Rond 1930 werden er zeer veel van gebouwd. Van de zestien-kwadraat-klasse zijn ruim 4500 wedstrijdjachten en 5000 toerjachten gebouwed. In de loop de tijd is er het een en ander aan het ontwerp gesleuteld. Het leidde tot een nadere onderverdeling: de toerklasse was de vrije klasse tot 1939, de puntklasse voldeed aan de voorschriften van 1939 en de streepklasse voldeed aan de voorschriften van 1948.
De zestien-kwadraat met zeilnummer 2832 komt regelmatig voor op de naamlijsten van deelnemers aan Friese zeilwedstrijden. Van 1954 tot 1955 was het jacht van K.H. Lukkien uit Zwolle (naam: Tammo). Van 1956 tot 1969 was H.A. Minks uit Leeuwarden de eigenaar (naam: Nonpareil). In 1973 was het jacht van J. van der Schaaf uit Grou (naam: Nonpareil). In 1974 en 1975 D.Th. Schuurmans uit Sneek (naam: Nonpareil). In 1986 L. van der Meij uit Leeuwarden (naam: Bikkel).

Identificatie
Titel
Scheepsmodel van een zeiljacht uit de zestien-kwadraat-klasse.
Objectnummer
FSM-1981-074
Trefwoorden
Scheepsmodellen, Zestien-kwadraat-klasse
Materialen
mahoniehout, vurenhout, hout
Hoogte
113.0 cm
Vervaardiging
Vervaardiger
Gerben Ferwerda
Datering
1981
Meer informatieMinder informatie
Uit hetzelfde thema