Naar overzicht
Bewaren
Delen
Dit object delen

De Zinnebeeldige voorstelling van de Friesche maagd

anoniem

Titelplaat van De Friesche Lusthof, een uitgave met o.a. huwelijksdichten

Beschrifting onder het blad met daarop PP2018-03 & PP2018-02:

'Jan Janszoon Starter, / Dichter van den Frieschen Lusthofenz, / Geboren in 1594 te Londen, / Van 1614-20 Boekverkooper te Leeuwarden, en Opregter van de Rederijkerskamer aldaar./ Deze geestige voorstelling doelt op de / overkomst van dezen Minnedichter uit Engeland herwaarts.'

Historisch Centrum Leeuwarden: 'De Friese maagd met een cupido op schoot, die een hoorn vasthoudt waaruit, evenals uit de kroon van de maagd, water neervalt in het bekken waarin zij zitten en dat gedragen wordt door drie draken in een groter bekken. Drie rondvlilegende cupido's richten hun pijlen op twaalf minnende paren, die de fontein omgeven. Het geheel is gesitueerd op het Hofplein, met een zeer vrije weergave van rechts het Stadhouderlijk Hof en links de Auckamastins, in 1617 tot stadhuis bestemd. Titel midden boven, op een door cupido's gedragen lint.'

[https://www.literatuurgeschiedenis.nl/goudeneeuw/tekst/lgge102.html] :
Starter werd in 1593 in Amsterdam geboren; zijn ouders waren Engelsen die waarschijnlijk om hun geloof uitgeweken waren naar Nederland. Alledrie hun zoons sloten zich aan bij de Nederlandse hervormde kerk. Starters vader verhuisde naar Harlingen, waar hij als pijpenmaker de kost verdiende. Zijn zoon was niet honkvast: hij woonde onder andere in Amsterdam, Leeuwarden en Franeker. Vanaf 1614 had hij in Leeuwarden een tijdje een boekhandel, die hij In de Engelsche bijbel noemde, een verwijzing naar zijn geloofsachtergrond en familiegeschiedenis. In Amsterdam was hij al lid van de rederijkerskamer D’Eglentier; in Leeuwarden richtte hij er in 1617 een op: Och mocht het rysen (‘Hoop op voorspoed’). Ze gaven meteen een bundel uit, T’vermaeck der ieught en Starter schreef ook twee toneelstukken voor de kamer. Och mocht het rysen zou maar twee jaar bestaan: tijdens de binnenlandse politiek-godsdienstige spanningen in 1619 werd de kamer verboden.

Twee jaar later verscheen in Utrecht een bundel met allerlei poëzie van Starter, met de titel Lust-hoofken (Lusthofje). Kennelijk had de Utrechtse uitgever, Jan Amelissoon, zich niet aan afspraken met Starter gehouden want die reageerde woedend in het voorwoord van het boek dat hij zelf even later liet verschijnen: Friesche Lust-hof (1621). Het zal hier ook wel om geld zijn gegaan; Starter had geen zin in concurrenten die zijn werk verkochten. Overigens kon hij de Utrechtse drukker niets maken want copy right bestond in de zeventiende eeuw nog niet. Verder waren de vergunningen om iets uit te geven meestal alleen lokaal en hooguit gewestelijk geldig, maar niet landelijk (behalve voor een boek als de Statenbijbel dat onder toezicht van de Staten-Generaal stond). Een uitgever had dan in een bepaalde stad of provincie het privilege (alleenrecht). Het had dus geen zin om als Leeuwardense uitgever een proces aan te spannen tegen iemand in Utrecht, dat zou alleen kans hebben als een andere drukker in Utrecht hetzelfde werk zou uitgeven.
De bundel werd een succes: er volgden minstens tien herdrukken, al maakte Starter dat allemaal niet meer mee. Hetzelfde gold voor zijn toneelstukken, waarvan de klucht Jan Soetekauw (1621) minstens negentien keer herdrukt werd en te minste drie andere auteurs inspireerde tot een bewerking.

Intussen bleef Starter maar schulden maken. Ten slotte nam hij, samen met een broer, in 1625 als nieuws- en historieschrijver dienst in het leger van de graaf van Mansfelt. Die trok in de godsdienstoorlog die in Europa woedde (1618-1648) door Duitsland, Moravië en Hongarije naar Bosnië. Starter had een groots plan voor een epos over de graaf, dat twaalf delen moest gaan omvatten. Hij kwam niet verder dan een voorwerk over Mansfeldische Heldendaden. De marsen met het leger putten hem zo uit dat hij er in 1626 aan bezweek.

Rechten
CC BY-NC-ND 4.0
Museum
Fries Museum
Identificatie
Titel
De Zinnebeeldige voorstelling van de Friesche maagd
Objectnummer
PP2018-03
Objectcategorie
Gravure
Hoogte
42.5 cm
Breedte
60.0 cm
Vervaardiging
Vervaardiger
anoniem
Datering
1627
Meer informatieMinder informatie
Uit hetzelfde thema