Naar overzicht
Bewaren
Delen
Dit object delen

J.A. Beerstraten (1622-1666) – Schilderij, gezicht op de Martinikerk te Sneek.

Jan Abrahamsz. Beerstraten

Schilderij. Olieverf op doek. Winters stadsgezicht op de Martinikerk te Sneek. Het schilderij geeft een gezicht op Sneek vanuit het noordwesten met op de voorgrond links de voormalige Noorderpoort. Rechts daarvan de Martinikerk, toen nog voorzien van het westfront met zadeldaktorens. Rechts is de Waterpoort met het uiterlijk van een kapel. Tussen de Martinikerk en de Waterpoort is een andere kerk met toren. Dit zou de kapel van het Sint Anthoniegasthuis aan de Oude Koemarkt kunnen zijn, maar dan een kwartslag gedraaid. Links van de Martinikerk een koepeltoren, waarschijnlijk die van het Waltahuis. Het stadhuis was lager dan nu en is niet goed te zien. Nog verder naar links is de kapel van het Kruizebroederklooster. De vestingwerken van Sneek zijn goed weergegeven: links de Noorderpoort met valbrug en bastions er voor, de stadsmuur met weertorens. Op het bastion bij de Noorderpoort een standermolen. Op het ijs van de stadsgracht (rechts) zijn schaatsende mensen te zien en mensen met sleden (duwslede en prikslede). Rechts op de weg naar de Noorderpoort twee mannen die aan het kolven zijn en een marskramer.

Jan Abrahamsz. Beerstraten (1622-1666) was het bekendste lid van een Amsterdamse schildersfamilie, waartoe ook een Abraham en een Anthonie behoorden. De schilders worden wel door elkaar gehaald. Jan Abrahamsz Beerstraten bereisde met name veel Hollandse steden, en bezocht ook Noorwegen en Zweden. Naast stadsgezichten maakte hij ook zeestukken, vooral gesitueerd in zuidelijke havens. Rond 1662 moet Beerstraten een reis door Friesland hebben gemaakt, waarbij hij blijkens bewaard gebleven stads- en dorpsgezichten in elk geval de plaatsen IJlst, Sneek, Leeuwarden, Dronrijp, Franeker en Midlum aandeed. De door de schilder gevolgde werkwijze was dat hij ter plaatse schetsen maakte, die hij naderhand in zijn atelier uitwerkte, Daarbij veroorloofde hij zich nogal eens afwijkingen van de werkelijkheid, Dit kon zijn ten gevolge van verkeerde interpretatie van zijn schetsen, maar ook terwille van de compositie. Zo werden bestaande gebouwen soms verplaatst of geheel of gedeeltelijk gedraaid om een aantrekkelijk geheel te krijgen en de interessantste aspecten van een bouwwerk te laten zien. Bovendien zette hij de voornaamste gebouwen in een fantasiewinterlandschap, meestal met ijsvermaak op de voorgrond. De figuurtjes liet hij meestal aanbrengen door een ander, de hierin bedreven Johannes Lingelbach. Ook in het schilderij van Sneek zijn artistieke vrijheden te zien. Hij voorzag de Martinikerk van een trans rondom het koor, die er echter niet is geweest. De Waterpoort kreeg het uiterlijk van een kapel en de kapel van het Sint Anthoniegasthuis is een kwartslag gedraaid.
In de jaren 70 ontdekten Sipke Dijkstra, oud-Sneker, boekverkoper, uitgever en antiquair van De Tille te Leeuwarden en zijn collega Simon Emmering uit Amsterdam het schilderij bij de Londense antiekhandel Marshall Spink Ltd., die het schilderij op een veiling hadden verworven. Het ging om een 17de-eeuws, Nederlands schilderij, dat op een ijsschots de naam ""SNEEK"" droeg. Na onderhandelingen werd het schilderij gekocht door de gemeente Sneek. Er kwam in de stad Sneek een actie op gang om het schilderij voor Sneek te behouden: de Vereniging Sneker Zakenlieden droeg f. 20.000 bij, het Old Burger Weeshuis f. 15.000,= en de Maatschappij voor Nijverheid en Handel f. 5.700,=. Voorts waren er bijdragen van de Vereniging Rembrandt (f. 10.000,=), Dr. Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds (f. 3.000,=). Het resterende bedrag werd betaald door de gemeente Sneek. Op 4 juni 1972 kreeg het schilderij een plaats in de Kleine Raadzaal van het Stadhuis.
Het schilderij van Anthonie Beerstraten is gebaseerd op een tekening door Jan Abrahams Beerstraten, die omstreeks 1955 werd aangetroffen in de verzameling van Frits Lugt te Parijs. Dat verklaart ook waarom Anthonie Beerstraten in 1693 een schilderij maakte van de Martinikerk met het westfront dat al in 1681/1682 was ingestort. De tekening van Jan Beerstraten geeft een nauwkeurige afbeelding van de kerk met het in 1681/1682 ingestorte westfront. Dat bestond uit een zware romaanse toren uit de elfde eeuw met aan weerszijden torens van circa 1300. Vanaf 1498 werd gebouwd aan het hoge gotische koor en het kerkschip en aan de lagere zijbeuken, die het kerkgebouw de vorm van een basiliek geven. Op de grens van schip en koor verrees op het dak een torentje, waarin een klokkenspel een plaats kreeg. Na de instorting van het westfront werd de kerk verbouwd: de zuidelijke gevel werd driezijdig en het dak werd drieëneenhalve meter verlaagd. Het gebouw kreeg een barok, neoclassisistisch aanzien.
Collectie Fries Scheepvaart Museum, bruikleen Gemeente Súdwest-Fryslân.

Identificatie
Titel
J.A. Beerstraten (1622-1666) – Schilderij, gezicht op de Martinikerk te Sneek.
Objectnummer
FSM-2002-434
Trefwoorden
IJssport, Kerkgebouwen, Poorten, Schaatssport, Sleden, Sneek, Topografie en portretten Sneek en omstreken
Hoogte
126 cm
Vervaardiging
Vervaardiger
Jan Abrahamsz. Beerstraten
Datering
1663
Meer informatieMinder informatie