Naar overzicht
Bewaren
Delen
Dit object delen

Aad of boteraad van hout en koper gebruikt voor het maken van boter

onbekend

Betreft een houten aad of boteraad, bestaande uit een rechthoekige bak met platte randen en een verdiept ovaalvormig middengedeelte. In het verdiepte middengedeelte zit een gat. De aad is uit één stuk hout gemaakt en de korte zijden zijn beslagen met koperplaat, met rechte hoeken. De binnenkant van de aad is ongeverfd maar de buitenzijde heeft een blauwe kleur.
Een aad of boteraad (Fries: bûteraad) werd, voor de komst van de zuivelfabrieken aan het einde van de negentiende eeuw, op de boerderijen zelf gebruikt voor het opromen van de melk voor het maken van boter. De aden werden daarvoor gevuld met rauwe melk en na ongeveer 24 tot 36 uur kwam de room bovendrijven en kon men dit er voorzichtig afscheppen. De karakteristieke vorm van de aad gaat waarschijnlijk terug op de vorm van de eerste houten aden, die gemaakt werden door het uithollen van een boomstam. De inhoud van een aad varieert vaak tussen de 25 en 30 liter.
Boteraden werden tijdens de laatste bewerkingsfasen van het maken van boter gebruikt, als dit uit de karnton kwam. In deze fase voegde men zout aan het boter toe en werd de boter gekneed. In de boteraden zit een kleine opening in de bodem voor de afvoer van de ondermelk die bij dit kneden vrijkomt. Deze ondermelk, magere melk of taptemelk genoemd, heeft een vetpercentage van rond de 0,3%. Om het afstromen van de ondermelk te bevorderend, werd de aad op een licht hellende aaddrager geplaatst. Dit in tegenstelling tot de melkaden, die op een horizontaal vlak stonden.

Identificatie
Titel
Aad of boteraad van hout en koper gebruikt voor het maken van boter
Objectnummer
FLM-00-152
Materialen
hout, koper
Hoogte
67 cm
Breedte
37 cm
Vervaardiging
Vervaardiger
onbekend
Datering
1800 - 1900
Meer informatieMinder informatie
Uit hetzelfde thema