Naar overzicht
Bewaren
Delen
Dit object delen

Paardenkarnmolen van hout gebruikt in de boerderij bij het karnen van melk tot boter

onbekend

Betreft een houten karnmolen die door paardentractie in beweging wordt gebracht en gehouden. Het bovenste gedeelte bestaat uit een horizontaal draaiend rad met spaken en pennen die door het rad steken. Deze pennen vormen een rij tanden aan de buitenzijde van het rad, dat aan een verticale as, die naar boven toe dikker wordt, is bevestigd. Het open rad bevindt zich ongeveer twee meter boven de grond en heeft een diameter van ongeveer drie meter. Halverwege de as zit een dwarsgeplaatste balk waarmee het paard de karnmolen in beweging brengt. Het paard loopt daarvoor rondjes over een stenen vloer of karnpad (Fries: tsjernpaad). Het paardenhoofdstel wordt doormiddel van een koppeltouw aan de karnmolen gekoppeld en het paard trekt met behulp van een zeel (een band) de dwarsbalk. Via een overbrengingsmechanisme wordt de rondgaande beweging omgezet in een op -en neergaande beweging van de karnpols in de karnton. De karnton is beschreven onder FLM-87-195.
Deze karnmolen komt uit een boerderij aan de Aldedyk 13 in Westerend, in de buurt van Workum.
De eerste vermelding van een karnmolen is te vinden in een boereninventaris in 1602. De paardenkarnmolen was een belangrijke vooruitgang in het proces van de zuivelbereiding. Niet langer werd de boter gekarnd door spierkracht van de mens uitgeoefend op de karnpols. Bovendien konden grotere hoeveelheden boter in een keer worden gekarnd, waardoor de kwaliteit sterk verbeterde. De paardenkarn bleef tot het einde van de negentiende eeuw in gebruik.

Identificatie
Titel
Paardenkarnmolen van hout gebruikt in de boerderij bij het karnen van melk tot boter
Objectnummer
FLM-91-044
Hoogte
236 cm
Breedte
320 cm
Vervaardiging
Vervaardiger
onbekend
Meer informatieMinder informatie
Uit hetzelfde thema